Lubelskie pająki ludowe przeżywają renesans. Właśnie trafiły na listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego (foto)

Decyzją Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, na Krajowej liście niematerialnego dziedzictwa kulturowego umieszczone zostały kolejne pozycje. Celem jest udokumentowanie praktyk kulturowych oraz promowanie i utrzymanie ich ciągłości. Chodzi o tradycje tkackie Bodzentyna i okolic na Kielecczyźnie, tradycje Górali Czadeckich z Dolnego Śląska, Festiwal Folklorystyczny „Limanowska Słaza” z Małopolski, czy też rucznik, czyli bielski ręcznik obrzędowy z Podlasia. Do tego dochodzi umiejętność wykonywania pająków ze słomy, papieru i bibuły na Lubelszczyźnie.

Pająki ludowe są przestrzennymi konstrukcjami, do wykonania których używana jest słoma, ozdabiane są one papierem i różnokolorową bibułą. Ozdoby te przed laty były niezwykle popularne i pełniły ważną rolę w tradycji ludowej naszego regionu. Nazwa pająk pochodzi najprawdopodobniej z tego, iż ich misterna budowa wykonywana była precyzyjnie i dużym nakładem pracy, podobnie jak pająk robi to ze swoją siecią.

Główną funkcją pająków było ozdabianie wiejskich chałup. Wieszano je w centralnym punkcie izby nadając jej odświętny charakter. Były one wykonywane przede wszystkim w okresie jesienno-zimowym przez gospodynie, które po zebraniu plonów miały nieco wolnego czasu. Dlatego też pająki kojarzą się z okresem świąt Bożego Narodzenia. Według wierzeń, miały one przynosić też szczęście, urodzaj i chronić przed złymi mocami.

W połowie ubiegłego wieku tradycja ta zaczęła zanikać. Głównie z uwagi na rosnącą popularność choinek, które to stały się główną ozdobą świąteczną. Jednak jak wiele przedmiotów z zamierzchłych czasów, tak i pająki, obecnie zaczynają przeżywać renesans. Ich wytwarzaniem zaczęło się zajmować coraz więcej osób, w sieci można też znaleźć oferty kupna gotowych tego typu ozdób.

Tego typu ozdoby znane są również w innych częściach naszego kraju a także za granicą. Jednak jak zaznaczają regionaliści, choć do ich wytwarzania stosowano różnego rodzaju produkty, tak pająki lubelskie powstawały ze staranne przygotowanej i wymoczonej w wodzie słomy żytniej. Zboże to traktowano z ogromnym szacunkiem, gdyż z żyta powstawała mąka do produkcji chleba. Do tego dochodzą dekoracyjne kwiaty z bibuły i papierowe łańcuchy.