Choroby zakaźne zwierząt w województwie lubelskim w 2024 roku

Wścieklizna 

Wścieklizna to jedna z najbardziej niebezpiecznych chorób odzwierzęcych. Jest nieuleczalna i śmiertelna praktycznie w 100% przypadków. Od momentu wystąpienia objawów nie ma szans na ratunek. Wścieklizna jest chorobą wirusową, na którą chorują wszystkie zwierzęta stałocieplne, głównie ssaki, w tym człowiek. W ubiegłym roku na terenie naszego regionu mieliśmy 36 ognisk tej choroby – w tym lis (24), krowa (2), kot (4),  sarna (1), pies (2), jenot (2), kuna (1) – w powiatach: tomaszowski – 22, hrubieszowski – 9, zamojski – 3, krasnostawski – 1, biłgorajski – 1

W ramach zwalczania tej choroby przeprowadzono 3 akcje szczepienia lisów wolno żyjących. Podczas każdej z nich wykorzystano 732,5 tys. dawek szczepionki, a koszt wszystkich akcji wyniósł ponad 13 mln zł. Ponadto w celu zatrzymania rozprzestrzeniania się wirusa wścieklizny wydane zostały Rozporządzenia Wojewody Lubelskiego (pełna lista Rozporządzeń znajduje na końcu informacji). Jedno z nich dotyczy wprowadzenia obowiązku szczepienia kotów przeciwko wściekliźnie w powiatach biłgorajskim, hrubieszowskim, krasnostawskim, tomaszowskim i zamojskim oraz mieście Zamość. Ponadto, obowiązek szczepienia kotów został wprowadzony na terenie powiatu chełmskiego rozporządzeniem Powiatowego Lekarza Weterynarii w Chełmie  Do 10 stycznia br. w obszarach zagrożonych zaszczepiono w sumie ponad 12 tys. kotów oraz blisko 10 tys. psów.

Ponadto Wojewoda wydał Rozporządzenie w sprawie odstrzału sanitarnego lisów i jenotów w powiatach biłgorajskim, hrubieszowskim, krasnostawskim, tomaszowskim i zamojskim. Do 9 stycznia br. odstrzelono 359 lisów oraz 2 jenoty. Odstrzał sanitarny prowadzony będzie do końca lutego 2025 r.

Prowadzone są działania informacyjne. Przykładem tego jest akcja informacyjna w szkołach, którą kieruje lubelski kurator oświaty na wniosek wojewody lubelskiego. W 2025 roku nie odnotowano ogniska wścieklizny (stan na 13 stycznia br.).

Wysoce zjadliwa grypa ptaków (HPAI) i rzekomy pomór drobiu (ND)

Wysoce zjadliwa grypa ptaków to niezwykle zakaźna i zaraźliwa choroba wirusowa drobiu i ptaków dzikich. Jest groźna z uwagi na wysoką śmiertelność ptaków, szczególnie wśród stad indyków i kur, jak i łatwość rozprzestrzeniania się oraz brak możliwości leczenia. Jej wystąpienie ma duże znaczenie dla gospodarki. W regionie w 2024 r. odnotowaliśmy 7 ognisk HPAI u ptaków hodowlanych- drobiu. Sześć z nich wystąpiło w gospodarstwach komercyjnych położonych na terenie gminy Uścimów (3 w styczniu i 3 w listopadzie) oraz jedno ognisko w gospodarstwie indywidualnym położonym w gminie Stężyca (w grudniu). Drób w takim przypadku jest wybijany, utylizowany oraz wykonywane jest oczyszczanie i dezynfekcja wstępna oraz wyznaczane są obszary objęte ograniczeniami. Wybito w sumie  ponad 1,5 mln sztuk kurcząt,  indyków,  i kaczek rzeźnych.

Rzekomy pomór drobiu, czyli choroba Newcastle (ND), jest jedną z najgroźniejszych chorób wirusowych występujących u drobiu obok wysoce zjadliwej grypy ptaków Od 28 grudnia 2024 roku na terenie gminy Międzyrzec Podlaski stwierdzono 3 ogniska rzekomego pomoru drobiu, który objął w sumie ponad 765 tys. kurcząt.  Drób, podobnie jak w przypadku wysoce zjadliwej grypy ptaków, jest wybijany, utylizowany oraz wykonywane jest oczyszczanie i dezynfekcja wstępna oraz wyznaczane są obszary objęte ograniczeniami.

Ostatnie ognisko ND wystąpiło w gospodarstwie komercyjnym utrzymującym 77,5 tys. brojlerów kurzych. Stwierdzono zwiększone upadki ptaków, zmniejszone pobieranie paszy i wody, osowiałość. Badania laboratoryjne potwierdziły obecność w tym stadzie wirusa rzekomego pomoru drobiu. W dniu 13 stycznia 2025 r. otrzymano wyniki badań, stwierdzające wysoką zjadliwość wirusa, co powoduje, że dzisiaj, tj. 14 stycznia 2025 r. będzie wyznaczone trzecie ognisko ND (tj. drugie w 2025 roku).

We wszystkich ogniskach wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI) i rzekomego pomoru drobiu (ND)  działały zespoły ds. dochodzeń epizootycznych utworzone przez Lubelskiego Wojewódzkiego Lekarza Weterynarii.

Afrykański pomór świń (ASF)

Afrykański pomór świń to szybko szerząca się, zakaźna choroba wirusowa, na którą podatne są świnie domowe, świniodziki oraz dziki. W naszym regionie  mieliśmy 2 ogniska ASF w gospodarstwach (w sumie 12 świń), a także 121 ognisk u dzików.  Oba stwierdzone przypadki ogniska ASF u świń wystąpiły na terenie powiatu hrubieszowskiego w gospodarstwach niekomercyjnych.

Województwo lubelskie znajduje się w obszarze objętym ograniczeniami tj. strefy I , II i III. Warto podkreślić, że największy obszar obejmuje strefa II (występowanie ognisk u dzików), co powoduje wysokie ryzyko wystąpienia ASF u świń (ze względu na stałą obecność rezerwuaru wirusa czyli u dzików). W roku 2024 stwierdzono mniej ognisk ASF w porównaniu do roku poprzedniego tj. w 2023 r., w którym stwierdzono 13 ognisk u świń w gospodarstwach i 392 ogniska u dzików.

fot. Arkadiusz Wójtowicz

Obowiązujące rozporządzenia wojewody lubelskiego i powiatowych lekarzy weterynarii

Wojewoda lubelski na wniosek Lubelskiego Wojewódzkiego Lekarza Weterynarii wydaje rozporządzenia, które mają na celu ograniczanie występowania chorób zakaźnych w regionie. Ponadto jeżeli zwalczanie choroby odbywa się na terenie jednego powiatu to takie rozporządzenia wydają właściwi miejscowo powiatowi lekarze weterynarii.

Obowiązujące Rozporządzenia w zakresie zwalczania wścieklizny:

• Rozporządzenie Nr 25  Wojewody Lubelskiego z dn. 2 grudnia 2024 r. w sprawie wprowadzenia obowiązku szczepienia kotów przeciwko wściekliźnie  w powiatach biłgorajskim, hrubieszowskim, krasnostawskim, tomaszowskim i zamojskim, zmienione rozporządzeniem Wojewody Nr 27 z 6 grudnia 2024 r. ten sam tytuł tylko dodano „i Mieście Zamość”.
• Rozporządzenie nr 3  Powiatowego Lekarza Weterynarii w Chełmie z dnia 11 grudnia 2024 r. w sprawie wprowadzenia obowiązku szczepienia kotów  przeciwko wściekliźnie  na terenie powiatu chełmskiego i miasta Chełm.
• Rozporządzenie  Nr 7 Powiatowego Lekarza Weterynarii w Hrubieszowie z dnia 31 grudnia 2024 r. w sprawie zwalczania  wścieklizny zwierząt na terenie gminy Horodło powiat hrubieszowski.
• Rozporządzenie Nr 1 Wojewody Lubelskiego Nr 1 z dnia 3 stycznia 2025 r. w sprawie zwalczania wścieklizny zwierząt na terenie powiatów biłgorajskiego, hrubieszowskiego, krasnostawskiego, tomaszowskiego i zamojskiego.
• Rozporządzenie Nr 2 Wojewody Lubelskiego z dnia 3 stycznia 2025 r. w sprawie zarządzenia odstrzału sanitarnego lisów i jenotów w powiatach biłgorajskim, hrubieszowskim, krasnostawskim, tomaszowskim i zamojskim.

Obowiązujące rozporządzenia dotyczące wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI):rozporządzenie Nr 3 PLW Powiatowego Lekarza Weterynarii w Rykach z dnia 13 grudnia 2024 r. w sprawie wprowadzenia środków zmniejszających ryzyko wystąpienia wysoce zjadliwej grypy ptaków (HPAI) na terenie  powiatu ryckiego.

Obowiązujące rozporządzenia dotyczące rzekomego pomoru drobiu (ND)

• Rozporządzenie Nr 5 Powiatowego Lekarza Weterynarii PLW w Białej Podlaskiej z dnia 30 grudnia 2024 r. w sprawie zwalczania rzekomego pomoru drobiu (ND) na terenie powiatu bialskiego
• Rozporządzenie  Nr 3 Wojewody Lubelskiego z dnia 7 stycznia 2025 r. w sprawie zwalczania rzekomego pomoru drobiu(ND) na terenie powiatów bialskiego, łukowskiego i radzyńskiego.
• Rozporządzenie Nr 4 Wojewody Lubelskiego z dnia 9 stycznia 2025 r. w sprawie szczepień ptaków przeciwko rzekomemu pomorowi drobiu (ND) na obszarze województwa lubelskiego .

Rozporządzenia dotyczące zwalczania afrykańskiego pomoru świń wydawane są przez Powiatowych Lekarzy Weterynarii i dotyczą odstrzału sanitarnego dzików. Ich lista znajduje się w Dzienniku Urzędowym Województwa Lubelskiego.

(Źródło: LUW)