500 złotych opłaty za prywatny akt oskarżenia (projekt)

Krótko i na temat, bo tylko niektórzy się ucieszą: oto pojawił się projekt podwyższenia — do 500 złotych — opłaty uiszczanej przez osobę wnoszącą prywatny akt oskarżenia (projekt rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie wysokości zryczałtowanej równowartości wydatków w sprawach z oskarżenia prywatnego).

Dalej będzie w punktach, bo tak krócej:

• jednym z rodzajów przestępstw ze względu na sposób ścigania sprawcy jest przęstepstwo prywatnoskargowe — takie, które podlega ściganiu z oskarżenia prywatnego (takim przestępstwem jest np. zniesławienie, znieważenie lub naruszenie nietykalności cielesnej);
• co do zasady takich spraw prokuratura nie tyka, natomiast pokrzywdzony musi wnieść własny, prywatny akt oskarżenia (art. 487 kpk), a policja może mu pomóc w zabezpieczeniu dowodów;
• warunkiem wniesienia prywatnego aktu oskarżenia jest uiszczenie przez oskarżyciela stosownej opłaty — normatywnie zwanej zryczałtowaną równowartością wydatków (art. 621 kpk) — dołączenie dowodu wpłaty;
• od 1998 r. wysokość zryczałtowanej równowartości wydatków w sprawach z oskarżenia prywatnego wynosi 300 złotych (początkowo było to rozporządzenie z 1998 r., aktualnie kwota ta wynika z rozporządzenia z 2003 r.);
• i oto na horyzoncie rysuje się pomysł na podwyższenie opłaty za prywatny akt oskarżenia do 500 złotych;

par. 1 rozporządzenia w/s wysokości zryczałtowanej równowartości wydatków w sprawach z oskarżenia prywatnego (projekt)
Wysokość zryczałtowanej równowartości wydatków w sprawach z oskarżenia prywatnego ustala się na kwotę 500 zł.

• dlaczego? jak przytomnie zauważa uzasadnienie projektu w 1998 r. najniższe wynagrodzenie za pracę wynosiło 500 złotych, czyli prywatny akt oskarżenia kosztował małą fortunę; dziś minimalna krajowa to 4666 zł, więc nawet najmniej zarabiający osobnik może sobie pozasypywać sądy prywatnymi aktami oskarżenia…

Kwota 300 zł miała znacznie większą wartość ekonomiczną w 1998 r. czy 2003 r. niż obecnie. Zatem utrzymywanie w dalszym ciągu zryczałtowanej równowartości wydatków w sprawach z oskarżenia prywatnego w takiej samej – realnie niskiej wysokości 300 zł – powoduje, że nie odpowiada ona aktualnej wysokości wydatków wykładanych przez Skarb Państwa w celu przeprowadzenia postępowania karnego.

• a ponieważ w kpk nie ma czegoś takiego jak nadmierność żądania — choć oczywiście nie tylko res iudicata lub lis pendens, ale też absencja oskarżyciela prywatnego i jego pełnomocnika na rozprawie oznacza z miejsca przegrany proces — a ponoszone przez sądy wydatki na postępowanie też nie maleją — czas ją podwyższyć do pięciuset złotych;
• (dla przypomnienia: zryczałtowana równowartość wydatków w postępowaniu prywatnoskargowym nie pokrywa wszystkich kosztów, m.in. dopłacić będzie trzeba za nieopłaconą przez stronę pomoc prawną udzieloną z urzędu, a w przypadku uniewinnienia oskarżonego — zwrócić mu koszty procesu).

Zgodnie z projektem podwyższenie opłaty za prywatny akt oskarżenia ma nastąpić już od 1 lutego 2025 r., zaś kwota 500 złotych nie dotyczyłaby wyłącznie opłat, których obowiązek uiszczenia powstał przed tą datą.

Tekst 500 złotych opłaty za prywatny akt oskarżenia (projekt) pojawił się poraz pierwszy w Czasopismo Lege Artis.